Pisałam kiedyś na blogu o efekcie halo i jego wpływie na nasze decyzje związane z odżywianiem. Efekt halo to przypisywanie komuś lub czemuś pozytywnych lub negatywnych cech na podstawie pierwszego wrażenia. W ten sposób klasyfikujemy określone produkty spożywcze nadając im różne cechy na podstawie informacji zamieszczonych na opakowaniu, w reklamach czy w internecie. Niedawno New York Times umieścił na swojej stronie wyniki badania na temat postrzegania jedzenia jako zdrowe bądź niezdrowe. O zdanie spytano zarówno dietetyków, członków Amerykańskiego Towarzystwa Żywienia (American Society for Nutrition), jak i przeciętnych konsumentów. Wyniki tego badania są całkiem ciekawe, dlatego postanowiłam przedstawić je na blogu wraz ze swoim komentarzem.
Czy garnola jest zdrowa? Czy popcorn jest niezdrowy?
W badaniu spytano dietetyków i konsumentów o to, czy dane produkty spożywcze są zdrowe czy nie. Niektóre produkty, takie jak kapusta, jabłka czy płatki owsiane, zostały uznane za “zdrowe” zarówno przez dietetyków, jak i przez przeciętnych konsumentów. Wyniki badania pokazały jednak, że często odpowiedzi dietetyków i przeciętnych konsumentów różniły się. Produkty, które dietetycy uważali za zdrowe, nie były w równym stopniu oceniane tak przez konsumentów.
Jakie produkty konsumenci częściej oceniali jako zdrowsze?
Jak widać w poniższym zestawieniu największe rozbieżności dotyczące tego, czy dany produkt jest zdrowy, czy nie dotyczyły batoników zbożowych, oleju kokosowego, jogurtu mrożonego, granoli, koktajlu odchudzającego, soku pomarańczowego i żółtego sera. Jestem ciekawa jak takie badania wypadłyby w Polsce, ale myślę, że jest duże prawdopodobieństwo, że w naszym kraju niektóre produkty też zostałyby różnie ocenione.
Aż 71 procent ankietowanych osób wskazało, że batoniki zbożowe to zdrowe jedzenie. Tymczasem większość tego typu produktów zawiera duże ilości cukrów. Na drugim miejscu znalazł się olej kokosowy – 72% konsumentów wskazało ten tłuszcz jako zdrowy, podczas gdy jedynie 37% dietetyków zgodziło się z tym, że olej kokosowy jest zdrowy. Tak duża rozbieżność opinii dotycząca oleju kokosowego wynika z tego, że olej kokosowy to obecnie bardzo popularny produkt, jednak nie można zapominać o tym, że należy on do tłuszczów nasyconych. Czy jest to zdrowy produkt? Na pewno nie ma wątpliwości co do tego, że olej kokosowy to tłuszcz zawierający dużo nasyconych kwasów tłuszczowych – aż 82%. Dla porównania – oliwa z oliwek ma 13% nasyconych kwasów tłuszczowych, a olej rzepakowy – 7,5%. Jeśli chodzi o polskie rekomendacje dotyczące tłuszczów nasyconych to mówią one o tym, że zakres minimalnego i maksymalnego udziału energii z tłuszczu w diecie osób dorosłych powinien wynosić od 20 proc. do 35 proc. Spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, według polskich ekspertów, powinno być tak niskie, jak to tylko możliwe.
W rekomendacjach WHO czytamy, że aby obniżyć ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia, nowotwory, cukrzycę najlepiej zmniejszyć spożycie tłuszczów nasyconych do mniej niż 10% dziennego zapotrzebowania na energię. Warto więc pamiętać, że olej koksowy należy do tłuszczów nasyconych, lepiej więc spożywać go w małych ilościach. Ja najczęściej używam go do smażenia na patelni lub pieczenia. Tłuszcze są też substancją niezbędną do wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczu (A, D, E, K), więc dodanie od czasu do czasu małej ilości tłuszczu nasyconego do posiłku może pozytywnie wpłynąć na nasze zdrowie. Na co dzień lepiej wybierać jednak produkty zawierające tłuszcze nienasycone, takie jak oliwa z oliwek, orzechy czy awokado.
Rozbieżności zachodziły też w drugą stronę – niektóre pokarmy były częściej uważane za zdrowe przez ekspertów, niż przez społeczeństwo. Świadczy to o tym, że czasem możemy nie zdawać sobie sprawy z tego, że dany produkt jest zdrowy. Bardzo niedocenianym przez konsumentów produktem jest komosa ryżowa i tofu. Podczas gdy ponad 85% amerykańskich dietetyków wypowiedziało się pozytywnie na temat tych produktów, to jedynie 57% i 58% badanych konsumentów stwierdziło, że to zdrowe jedzenie. Produkty oceniane przez obie grupy jako zdrowe nie były zaskoczeniem. Zarówno dietetycy, jak i konsumenci oceniają jabłka, pomarańcze, owsiankę, kurczaka, indyka, masło orzechowe i gotowane ziemniaki jako zdrowe.
Podsumowanie
Chcemy się zdrowo odżywiać, ale często jest tak, że kupując dany produkt w sklepie nie mamy pewności, czy jest on zdrowy, czy nie. Czasem nawet od dwóch różnych dietetyków dostaniemy sprzeczne informacje, bo będą one zależne od ich wiedzy na dany temat i ich osobistych doświadczeń. Jak zatem podejmować świadome decyzje zakupowe, tak aby wybierać zdrowe produkty? Warto pamiętać o tym, że najważniejszą zasadą żywienia dla osób zdrowych jest urozmaicenie. To, czy dany produkt będzie dobry dla naszego organizmu, czy nie często zależy od formy, w jakiej ten produkt spożywamy oraz od jego ilości w posiłku.
