Zmiany na skórze mają charakter wrodzony lub nabyty. O tym dlaczego warto obserwować swoją skórę rozmawiałam z dr. Zbigniewem Żurawskim, specjalistą chirurgiem onkologiem.
Agata: Jakie są przyczyny czerniaka?
Dr Zbigniew Żurawski: Czerniak to nowotwór, który powstaje z komórek barwnikowych skóry. Do niedawna uważało się, że posiadanie znamion barwnikowych jest czynnikiem sprzyjającym powstawaniu czerniaka. Jednak najnowsze badania światowe mówią o tym, że pięćdziesiąt procent czerniaków powstaje ze znamion, a drugie pięćdziesiąt procent powstaje w terenie skóry niezmienionej. Dlatego posiadanie znamion nie jest czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na czerniaka.
Jakie są czynniki wyzwalające czerniaka i jak zminimalizować ryzyko nowotworu?
Dr: Czynnikami sprzyjającymi powstaniu nowotworu skóry jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, czyli opalanie się, a zwłaszcza oparzenia słoneczne (ilość przebytych oparzeń skórnych, szczególnie w dzieciństwie). Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia choroby należy unikać oparzeń słonecznych, a jeśli już chcemy opalić się stosujmy filtry i dawkujmy ekspozycję skóry na słońce.
Jakie znamiona i pieprzyki są naprawdę groźne?
Dr: Każdy z nas powinien przejść chociaż raz kontrolę dermatoskopową przeprowadzoną przez specjalistę bez względu na to, czy posiada jedną zmianę, czy sto zmian skórnych. Po takiej kontrolnej wizycie pacjent będzie wiedział czy ma na swojej skórze zmiany, które wymagają systematycznej kontroli. Jeżeli są takie zmiany to zalecana jest kontrola u specjalisty dwa razy do roku wiosną i jesienią – przed okresem nasłoneczniania i po okresie nasłoneczniania, tak aby sprawdzić czy te zmiany, które pacjent ma na skórze są nieprawidłowe i czy mają zdolność przechodzenia w nowotwory. Zmiana wycięta profilaktycznie wtedy kiedy jeszcze czerniakiem nie jest – nigdy już czerniakiem nie będzie.
Jakie pieprzyki powinny nas zaniepokoić?
Dr: Zaniepokoić powinno nas każde nowe znamię na ciele. Takie, którego nie było, a które powstało i rośnie lub po prostu pojawiło się i nie zmienia swojej wielkości. Kiedy na przykład po wizycie na solarium lub po ekspozycji skóry na słońcu powstanie na ciele nowe, nawet malutkie znamię to zawsze należy je skonsultować z lekarzem. Może się bowiem okazać, że ten rodzaj zmiany skórnej to wczesny czerniak, którego należy leczyć wycięciem. Konsultacja z lekarzem jest niezbędna także w przypadku kiedy znamię, które mamy od dawna zaczyna się zmieniać – jaśnieje, ciemnieje, rozszerza lub zmniejsza swoją powierzchnię, uwypukla się. Jeśli poczujemy szczypanie, kłucie, swędzenie w miejscu znamienia, której do tej pory nie dawało żadnych objawów to również należy ten fakt skonsultować ze specjalistą.
Czy czerniak wykryty w początkowym stadium jest uleczalny?
Dr: Wyleczalność uzależniona jest bezpośrednio od stadium rozwoju choroby podczas jej zdiagnozowania. Ponad 90 procent pacjentów może być wyleczonych kiedy czerniak jest wycięty we wczesnej fazie rozwoju. Jednak kiedy wycinamy czerniaka na bardzo wysokim stopniu zaawansowania klinicznego, kiedy to często zdarza się, że pacjent przychodzi już z przerzutami do węzłów chłonnych to przeżywalność jest niska i może wynosić poniżej 10 procent. Dlatego tak istotne jest systematyczne kontrolowanie stanu skóry i występujących na niej znamion.
Czy wycinanie łagodnych zmian może przyczynić się do powstania czerniaka?
Dr: To absolutna nieprawda – wycięcie zmiany łagodnej nigdy nie powoduje jej przekształcenia w zmianę złośliwą. Kiedy zmiana jest łagodna i wycięcie jest profilaktyczne to przez sam fakt fachowego, profesjonalnego wycięcia zmiany lekarz nie spowoduje powstania choroby. Lekarz specjalista usuwa tylko te zmiany, które wyglądają podejrzanie, czyli: albo już są czerniakiem albo mogą się w czerniaka przekształcić. Usunięcie każdej podejrzanej onkologicznie zmiany zawsze chroni przed zachorowaniem na czerniaka skóry. Leczeniem zaś czerniaka jest jego wycięcie, a więc jeśli badanie histopatologiczne wyciętej zmiany wykaże czerniaka, to wycięcie było jak najbardziej konieczne.
Jaki lekarz zajmuje się wycinaniem znamion?
Dr: Na świecie wycinaniem zmian na skórze zajmują się lekarze dermatolodzy. Jeżeli dermatolog wytnie zmianę i stwierdzi czerniaka to wtedy odsyła pacjenta do onkologa. W Polsce dermatolodzy mają już w tej chwili dermatoskopy, znają dermatoskopię i część dermatologów ma przygotowany gabinet do usuwania zmian skórnych. Jednak w warunkach polskich zdecydowaną większość wycięć zmian skórnych wykonują chirurdzy ogólni lub chirurdzy onkolodzy.
Za pomocą jakich zabiegów odbywa się usuwanie znamion? Jak przebiega zabieg?
Dr: Wycięcie chirurgiczne znamiona odbywa się w gabinecie chirurga w znieczuleniu miejscowym. Chirurg wycina pełną grubość skóry z marginesem około 1 milimetra, zakłada szwy i oddaje wycięty preparat do badania. Po około dwóch tygodniach szwy zostają zdjęte. Onkolodzy nie preferują usuwania zmian za pomocą lasera lub elektrokoagulacji. Po takich zabiegach nie ma bowiem materiału do badania i w rezultacie nie wiemy co zostało usunięte. Pacjent nie może być pewien, że usunięta w ten sposób zmiana, która wyglądała na zmianę łagodną, nie była w rzeczywistości zmianą złośliwą. Bezpieczniej jest zatem wyciąć zmianę, zbadać wycinek i mieć pewność, że zmiana nie jest złośliwa.
Jakie są koszty związane z usuwaniem znamion?
Dr: Koszty zabiegu są bardzo indywidualne. Wahają się od 350 zł do 850 zł w zależności od lokalizacji zmian i ich wielkości. Badania histopatologiczne kosztują od 90 do 150 zł w zależności od laboratorium.
Dr Zbigniew Żurawski posiada bogate doświadczenie w zakresie dermatoskopowej oceny zmian skórnych, chirurgicznego usuwania zmian zagrażających przemianą nowotworową i leczenia czerniaka skóry. Powyższe doświadczenie zdobył w trakcie kilkunastoletniej pracy w Klinice Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaka Skóry w Centrum Onkologii w Warszawie. Obecnie prowadzi prywatną praktykę lekarską i jest konsultantem w Polskiej Fundacji Europejskiej Szkoły Onkologii w Warszawie.
We wpisie Jakie znamiona są niebezpieczne przeczytacie o moich doświadczeniach związanych z kontrolą dermatoskopową znamion barwnikowych.
