Jak czytać etykiety?

W dzisiejszym tekście przedstawię kwestie związane ze znakowaniem żywności, opisując na co zwrócić uwagę podczas czytania etykiet. Firmy produkujące żywność są zobowiązane do tego, aby zapewniać konsumentom pełną i rzetelną informację o nabywanym produkcie. Marki spożywcze stosują różne zabiegi, aby zwiększyć atrakcyjność swojego towaru. Zdarza się, że firma eksponuje zalety swojego produktu, zaś jego wady możemy zobaczyć dopiero po dokładnym wczytaniu się w skład i wartości odżywcze. Niestety bardzo często najważniejsze dane dotyczące danego produktu znajdują się z tyłu opakowania i są napisane małym druczkiem. Takie działania prowadzą do sytuacji, w której informacja żywieniowa zamieszczona na opakowaniu nie jest przez nas właściwie rozumiana. Jak czytać etykiety, aby dowiedzieć się najważniejszych rzeczy na temat danego produktu?

Czytając etykiety warto zwrócić szczególną uwagę na:

1. Skład
Z wykazu składników konsument powinien się dowiedzieć, z jakich surowców produkt został wytworzony. Lista składników na opakowaniu jest podana w kolejności od tego, którego składnika jest najwięcej. W wykazie składników można znaleźć także informacje o dodatkach do żywności. W krajach Unii Europejskiej dodatki do żywności posiadają oznaczenia kodowe E i liczbę identykującą dany dodatek lub grupę dodatków (np. kwas askorbinowy, czyli witamina C, oznaczona jest jako E300).

2. Wartość odżywczą
Od 13 grudnia 2016 roku podawanie wartości odżywczej na opakowaniach produktów spożywczych będzie obowiązkowe we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Obecnie tylko niektórzy producenci podają wartość odżywczą produktu.

Informacja o wartości odżywczej obejmuje następujące elementy:
– wartość energetyczną oraz: – ilość tłuszczu,
– kwasów tłuszczowych nasyconych
– węglowodanów
– cukrów
– białka
– soli

3. Referencyjną Wartość Spożycia
Referencyjna Wartość Spożycia to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie, które zostały wyznaczone przez specjalistów dla przeciętnego dorosłego i zdrowego konsumenta. Wartości te zostały zatwierdzone w Polsce przez Instytut Żywności i Żywienia i odnoszą się do przeciętnej osoby dorosłej, spożywającej ok. 2000 kcal dziennie.

4. Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne
Na opakowaniu mogą być oświadczenia żywieniowe i/lub zdrowotne, jeśli produkt spełnia określone kryteria.

Czym jest oświadczenie żywieniowe (dietary claim)?
To sformułowanie słowne, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że produkt spożywczy ma specjalne właściwości żywieniowe w odniesieniu do energii (wartości kalorycznej) lub składnika odżywczego, których dostarcza w zwiększonej lub w zmniejszonej ilości – lub nie dostarcza, np. mała zawartość cukru, produkt bezcholesterolowy, zmniejszona zawartość tłuszczu, produkt bogaty w wybrane witaminy lub błonnik, produkt lekki „light” itp.*źródło: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, PWN

Wybrane oświadczenia żywieniowe i warunki ich umieszczenia na produkcie:

Produkt bez dodatku cukru – brak cukrów dodanych
Produkt niskotłuszczowy – ≤ 3 g tłuszczu na 100 g
Źródło błonnika pokarmowego – ≥ 3 g błonnika na 100 g
Wysoka zawartość błonnika – ≥ 6 g błonnika na 100 g
Produkt lekki – zmniejszona zawartość o co najmniej 30% w porównaniu z podobnym produktem

Pamiętaj, że oświadczenie żywieniowe takie jak „Produkt bez dodatku cukru” mówi nam o tym, że dany produkt nie zawiera cukrów dodanych. Mimo to może mieć w swoim składzie cukry proste naturalnie występujące np. w owocach.

Czym jest oświadczenie zdrowotne (health claim)?
To sformułowanie słowne, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek między grupą produktów spożywczych, pojedyńczym produktem lub składnikiem (składnikami) produktu spożywczego a zdrowiem, dotyczący wzmocnienia funkcji fizjologicznej lub zmniejszenia choroby.*źródło: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, PWN

Wskazówki dotyczące czytania etykiet

Podczas zakupów warto poświęcić kilka chwil i dokładnie przeczytać etykietę danego produktu. Zanim włożymy coś do koszyka dobrze sprawdzić, czy dany produkt nie zawiera zbyt dużo soli, cukru czy tłuszczu.

Dużo – to znaczy ile?

Według danych Brytyjskiej Agencji Standardów Żywnościowych

Przykład

Często na opakowaniu producent chwali się, że produkt posiada wysoką zawartość błonnika. Jest to oświadczenie żywieniowe, której producent może umieścić na opakowaniu. Widząc w sklepie takie opakowanie możemy pomyśleć: „Super, dużo błonnika, błonnik jest potrzebny, kupuję!”. Jednak kiedy odwrócimy opakowanie, niestety nie jest już tak różowo.

Crunchy

Masa i cena: 1,59 zł za 50 g

Skład: płatki owsiane, syrop glukozowo-fruktozowy, cukier, tłuszcz roślinny, ekstrudat pszenno-ryżowy (mąka ryżowa, cukier, kaszka kukurydziana, mąka pszenna, ekstrakt słodowy jęczmienny, sól), wiórki kokosowe, sól, emulgator: lecytyna sojowa, aromat.

Wystarczy przeczytać skład, żeby zobaczyć, że produkt ma w sobie bardzo dużo cukru. Cukier występuje tu pod postacią zwykłego cukru stołowego i syropu glukozowo-fruktozowego. Te dwa składniki są na drugim i trzecim miejscu w składzie, co oznacza, że produkt złożony jest głównie z płatków owsianych i cukru. W 100 gramach produktu znajdziemy aż 15,3 gramów cukru – to bardzo duża ilość cukru, biorąc pod uwagę fakt, że dużo cukrów mają produkty posiadające 10 gramów cukru na 100 g (tabela powyżej).